What is the view of the Muslims of different countries on the Mu’awiyah series?

از عربستان چه خبر؟

تاکنون هیچ مقام رسمی حکومت عربستان، به عنوان سفارش‌دهنده و کارفرمای اصلی سریال «معاویه» به این سریال واکنش نشان نداده است، اما کاربران عرب‌زبان در شبکه اجتماعی ایکس با هشتگ «#مسلسل_معاویه» درباره این سریال بحث می‌کنند؛ رصد و بررسی این هشتگ نشان می‌دهد که نخبگان و فعالان بعضاً سرشناس سعودی رویکردی حمایتی از این سریال دارند و برخی نیز رویکردی انتقادی دارند و کاربرانی از کویت و بحرین نیز از این سریال انتقاد می‌کنند و خواستار توقف آن هستند. مثلاً «جاسم الجزاع» از کویت می‌نویسد که «ظاهرا پخش سریال معاویه باید متوقف شود. این سریال متناسب آن دوره نیست. صحنه های ناپسندی از صحابه آن دوران به تصویر کشیده است.»

«بدر بن سعود» نویسنده سعودی در گفتگو با روزنامه «ریاض» با حمایت تلویحی از سریال معاویه گفت که «به طور طبیعی این نوع آثار همواره محل مجادله و اختلاف است اما پس از آنکه ابهامات برطرف شد، این اختلافات نیز رنگ باخته و نمایش سریال به روال عادی بر می گردد. سریال عمر نیز چنین واکنش هایی را داشت اما بعداً دیدیم که در نقاط مختلف جهان به نمایش گذاشته شد. به جای پرداختن به حواشی باید فکر کرد که این شخصیت های استثنایی را چگونه به جهان معرفی کنیم.» با این حال «عبدالعزیز القدیر» حقوقدان سعودی با مقایسه سریال «عمر» و سریال «معاویه» گفت: عمر شاهکار فصاحت زبانی است و نمی توان آن را با معاویه مقایسه کرد که یک دیالوگ سرد و بی روح و خالی از بلاغت بر آن حاکم است. علاوه بر این سریال عمر دارای مولفه‌های بسیار ارزشمندی بود و تا به حال رقیبی برای آن تولید نشده است.

«ترکی الحمد» نویسنده و استاد دانشگاه و از چهره های سرشناس سعودی نیز دراین‌باره گفت: «امیدوارم که سریال معاویه بتواند وظیفه تاریخی خود را به درستی ادا کند. معاویه یک شخصیت بزرگ برای اسلام و مسلمانان است. این اثر را باید به دور از حب و بغض ارزیابی کنیم.» وحید الغامدی، نویسنده سعودی هم افزود: امیدوارم چهره های مذهبی و رجال دین دخالت نکنند و اجازه دهند مردم سریال را مشاهده کنند.

کاربری عربستانی به نام «السید احمد» نیز نوشت: از زمانی که شمشیر علیه امام علی علیه السلام کشیده شد و تاریخ تحریف شد، مزدورانی هستند که با نوشتن و ساختن سریال های این چنینی ارتزاق می کنند. هر گاه دچار اختلاف شدی به علی علیه السلام پناه اقتدا کن.

جمع‌بندی

شاید اتکا به داده‌های رسانه‌های رسمی و فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای بررسی و تحلیل واقعیت یک پدیده چندان دقیق نباشد، اما نمی‌توان یک‌سره آن را هم رد کرد؛ در واقع هم‌اکنون رصد رفتار کاربران شبکه‌های اجتماعی جزئی مهم از تحلیل وقایع و کشف نظر و دیدگاه نخبگان و توده مردم یک جامعه است.

بررسی رسانه‌های کشورهای مختلف جهان اسلام و رصد رفتار کاربران در شبکه‌های اجتماعی در کشورهای عرب‌زبان، شبه‌قاره هند، و جنوب شرق آسیا تا ترکیه و حوزه اروپا نشان می‌دهد که سریال پرهزینه «معاویه» سعودی‌ها تا این لحظه توجه چندانی به خود جلب نکرده و نتوانسته اصطلاحاً در جهان اسلام موج ایجاد کند و عمده حمایت‌ها از این سریال از طرف کاربران سعودی است و یا از طرف کسانی‌ست که نگاه صرف ایدئولوژیک دارند و صرفاً از «خشم و ناراحتی رقیب» خوشحال می‌شوند و چیزی ایجابی برای دفاع از این سریال ندارند.

به نظر می‌رسد که نتیجه‌گیری درباره واکنش نهایی افکار عمومی به سریال «معاویه» هنوز زود باشد، اما رفتارهای تاکنونی در سطح رسمی و مردمی در جهان اسلام نشان می‌دهد که سریال «معاویه» صرف‌نظر از ضعف های فنی و تاریخی که کارشناسان به آن اشاره می‌کنند، ماهیتاً نمی‌تواند «محل و نقطه اجماعی» برای گردهم‌آمدن مسلمانان ایجاد کند، به طوری که همه آن را «آشنا» ببینند؛ در عوض ماهیت و کارکرد آن سیاسی، شخصی و متفرق‌کننده است؛ از این رو جای تعجب نیست که نتوانسته در دل جریان‌ها و طیف‌های مختلف در جهان اسلام جا باز کند و حتی هواداران آن هم چندان شوروشوقی برای دفاع از آن ندارند.